Democratie, een kijkje achter de schermen

Inmiddels ben ik al een tijdje kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen in Delft. Deze bijdrage is niet bedoeld als stemwijzer. Nee, ik wil delen wat mij opvalt als kandidaat. Het kijkje achter de schermen van de lokale democratie. Kijk je mee? Allereerst denk ik echt dat het heel goed zou zijn als iedere Nederlander een keer ervaart wat het is om kandidaat te zijn. In het echt of in een simulatie. Maakt niet uit voor welke partij. Het leert je zoveel meer over onze democratie in de praktijk. En ook over de misvattingen. Er zijn zoveel misvattingen. Waardoor mensen slecht geïnformeerd naar de stembus gaan. Ook daarom dit stukje.

Lokaal is niet landelijk
Veel mensen die ik spreek hebben het idee dat de VVD Delft hetzelfde is of een satelliet van de landelijke VVD. En dat de landelijke partij het verkiezingsprogramma voor Delft bepaalt. Dat is niet zo. De VVD Delft bepaalt zelf het verkiezingsprogramma. Dat begint eigenlijk al zodra er verkiezingen zijn geweest. Vrijwilligers gaan regelmatig de verschillende wijken in en spreken met bewoners en ondernemers. En halen op wat er speelt er, wat er leeft. Canvassen wordt dat wel genoemd. Dan rond de zomer van het jaar voor de verkiezingen wordt een begin gemaakt met het verkiezingsprogramma. Commissieleden, allen vrijwilligers van VVD Delft, investeren bijna al hun vrije avonden en weekenden in het schrijven van een concept verkiezingsprogramma. Dat programma is op maat gemaakt voor Delft. Want elke stad heeft specifieke uitdagingen. Vervolgens wordt het concept voorgelegd aan de lokale leden. En ieder lid kan voorstellen tot aanpassingen indienen. Van die mogelijkheid wordt ook gretig gebruik gemaakt. In een speciale ledenvergadering worden de originele teksten en voorstellen besproken en in stemming gebracht. De meerderheid beslist. Dat is democratie.

Landelijk heeft dus geen invloed op lokaal. Omgekeerd geldt hetzelfde. Het heeft dus ook weinig zin lokale afdelingen af te straffen voor landelijk beleid wat je niet bevalt. Mijn tip lees altijd het lokale verkiezingsprogramma om tot een oordeel te komen. Ja een stemwijzer geeft een indicatie. Maar het is vaak wel een vereenvoudigde weergave van de programma’s en de standpunten. Het beste is gewoon programma’s doornemen. 

Waar de VVD voor staat
Natuurlijk is er wel een link met de landelijke politieke partij VVD. De belangrijkste is de ideologie. We delen dezelfde liberale kernwaarden: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. Maar bijna niemand die ik spreek op straat weet dat de VVD daarvoor staat.

In verkiezingsprogramma’s worden die kernwaarden vertaald in concrete standpunten. Landelijk voor het land. Lokaal voor de stad. En zoals ik hiervoor al schetste daar gaat veel werk en veel discussie aan vooraf. Want het is geen exacte wetenschap. En soms moet je kiezen uit twee kwaden. Bovendien de middelen zijn altijd schaars. Een deel van het geld wat Delft kan besteden komt van het Rijk, via het gemeentefonds. Maar de rest, het grootste deel betalen Delftenaren via lokale belastingen. Met dat gemeenschapsgeld wil je zorgvuldig omgaan. Dus moeten keuzes worden gemaakt.

Wat heb je bereikt
Natuurlijk wordt gekeken naar behaalde resultaten. Dat vind ik een terechte vraag. Tegelijk wordt daarbij soms te makkelijk voorbij gegaan aan de dynamiek binnen een gemeenteraad. De betreffende partij is niet de enige. Niet zelden willen andere pratijen een ander accent of een hele andere uitkomst. Dan kan de prestatie juist zijn dat er niks is veranderd. Wil je weten wat een partij heeft bereikt in de afgelopen periode, dan raad ik aan verkiezingsdebatten te volgen. Daar komen deze vragen vaak voorbij, zelfs voor specifieke thema’s. Of je kunt hem zelf stellen.

Subjectiviteit
Wat mij misschien wel het meest is opgevallen de afgelopen tijd, of tegengevallen. Is de subjectiviteit. We zijn allemaal mensen en geen robots. Dus enige subjectiviteit hoort erbij. Kortom ik ben vast ook niet altijd objectief. Maar ik probeer een open mind te houden. En te luisteren naar onderbouwingen.  

Tijdens de debatten viel mij de commentaren van de achterban van verschillende partijen op. Een argument, nee exact hetzelfde argument uit de mond van een andere partij werd als mogelijkheid geaccepteerd. Toen een paar minuten later de VVD spreker hetzelfde argument gebruikte brak in de chat de hel los. Hoe haalde hij het in z’n hoofd. Altijd weer die VVD. Een duidelijker illustratie van het verschil tussen feit en waardering heb ik zelden gezien. 

Afgelopen weekend zag ik iets vergelijkbaars. Namens de VVD stond ik op de markt in Delft flyers uit te delen (alleen aan mensen die echt geïnteresseerd waren). Eén man snauwde mij briesend na dat het toch onbestaanbaar was in deze tijd, het gore lef te hebben flyers uit te delen. Ik betwijfel oprecht of mijn collega van groen links. Ook op de markt. Ook met flyers in de hand dezelfde reactie heeft gekregen.

Oproep
Het is misschien idealistisch, maar ik zou willen dat mensen geïnformeerd tot een keuze komen. Bijvoorbeeld door de programma’s te lezen, debatten te kijken en vragen te stellen. En niet op basis van aannames en vooroordelen. Dat geldt overigens veel dingen in het leven. Niet alleen de keuze voor een lokale partij of kandidaat gemeenteraadslid. Stem op iemand waarvan jij denkt dat hij/zij/hen jou het beste vertegenwoordigt. Dat is hoe ik het zie.